Anadolu halkının uluslaşma sürecinde Çanakkale savaşları çok önemli bir yer tutmaktadır.
Çanakkale’de önce Denizde başlayan, sonra karada yoğunlaşan savaşların nihai sonucunu kara savaşları belirlemiştir. Ancak savaşın kaderini belirleyen kanımca hava savaşlardır, ancak bu yönü pek bilinmiyor. Bu konuda 24 Mart 2023 tarihli ‘1915 ÇANAKKALE SAVAŞLARI VE ÇOK KUTUPLU DÜNYAYA GEÇİŞ’ başlıklı yazımda şöyle değinmiştim:
“….Ancak Çanakkale’de savaşın ve tarihin akışını değiştiren çok önemli hava savaşları da gerçekleşiyor. O tarihlerde havadan bombardıman teknolojisi olmadığından havada sadece düşman hareketlerini izlemek üzere keşif ve istihbarat amaçlı uçuşlar yapılabiliyor. Bu esnada havada düşman keşif uçakları ile karşılaşan pilotlarımız, bazan havada onlarla savaşa (muhabereye) giriyor. Çanakkale savaşlarında, Osmanlı ve Alman pilotları 2 uçak kaybederken, düşmanın 7-8 keşif uçağını düşürüyorlar. Bu önleyici uçuşlarla düşmanı havada ‘kör’ hale getiriyorlar.
Sanırım, karadaki savaşlara doğrudan bir müdahalesi olmadığı için hava savaşları Çanakkale Zaferinin anma yıldönümlerinde gündeme gelmiyor. “ diye ifade etmiştim. “Ancak, o zaman, keşif uçuşları bile çok değerli katkı yapmıştır. Çanakkale Boğazına Düşman gemilerinin gelmekte olduğunun ilk fark edilmesi dahi Osmanlı’daki bir avuç pilot ve keşif uçağı sayesindedir
ÇANAKKALE HAVA SAVAŞLARI KONUSU GÜNDEME NEDEN GELMİYOR ?
Sanırım bu konuda yazılı kaynaklar çok sınırlı olduğunu tahmin ediyorum. Bu nedenle, Çanakkale hava savaşlarında (1915-1918) az sayıdaki Alman havacı pilot ile birlikte Türk havacılarının havada verdikleri mücadele, toplumumuz tarafından pek iyi bilinmiyor, devlet ve TSK tarafındanda kamuoyu gündemine nedense getirilmiyor.
Bu konuda ODTÜ Makina Mühendisliği bölümünden arkadaşım ve ve Havacılık Tarihi öğretim üyesi Bülent Yılmazer’den aldığım bilgiler sonucunda Çanakkale savaşlarında çok değerli yararlılıklar gösteren ve çok yetenekli bir pilot olan Emil Maineke’nin hava savaşlarında çok önemli rol oynadığını öğreniyoruz. Alman Pilot Maineke’in Osmanlı ordusunda üsteğmen (mülazımı evvel) olarak 1915 ‘de Yeşilköy (Ayastefanos) Tayyare Mektebinde öğretmen olarak göreve başlamıştır. Bu süreçte, bir çok Osmanlı pilotunun yetişmesini sağlayarak Türk Havacılığına önemli katkısı olmuştur.
Bülent Yılmazer’ uzun araştırma ve çabaları sonucunda Kanada’da E.Meineke’nin oğlundan babasının emsalsiz havacılık fotoğrafları arşivinin olduğu albümlerini şahsi girişimleriyle satın almıştır. Bu özgün arşivi 2000 li yıllarda kitaplaştırarak Osmanlı ve Alman Havacılarının Çanakkale Savaşındaki rolünü gün yüzüne çıkarmış, Türkiye ve Dünya havacılık tarihine önemli bir katkı yapmıştır.
ÇANAKKALE SAVAŞI 20. YÜZYILDA DA DÜNYANIN VE TÜRKİYE’NİN KADERİNİ DEĞİŞTİRMİŞTİR
Muhtemeldir ki, Çanakkale savaşlarını en kritik anında insiyatif alan ve yöneten 57. Alayın komutanı Albay Mustafa Kemal havadaki bu keşif uçuşlarından düşman birliklerinin hareketleri hakkında gelen bilgilerle, Osmanlı birliklerin konumlarını ve harekatlarını planlayarak karadaki savaşların ve aynı zamanda Dünya tarihinin kaderini değiştirdi.
Çünkü, Çarlık Rusya’sını yöneten ve İngiliz kraliyet ailesi ile akraba ve müttefik olan Romanof ailesinin, Lenin’in önderliğinde Bolşevikler ile girdiği mücadeleye destek vermek için İngiliz donanmasının boğazlardan Karadeniz’deki Rus limanlarına ulaşması engellendi.
Böylelikle, 20. yüzyılda, Çok Kutuplu Dünya’nın (ÇKD) temelini atan, Anglo Sakson Liberal kapitalist sömürü sistemine karşı ‘1917 Rus Emek Devrimi”nin gerçekleşmesinde çok önemli katkısı olan, Rusya’nın Karadeniz Donanmasındaki denizcilerin Bolşeviklerin Devrimi’ne önemli desteği ve rolü engellenemedi.
Anadolu’daki her köye ve eve bir şehit düşen ve üzerine türküler yakılan Çanakkale Savaşları(Kara, deniz ve hava) Anadolu halkının uluslaşma yolunda topyekün mücadelesidir.
Mustafa Kemal’in tarih sahnesine ilk kez çıktığı bu savaşta çok değerli bir çok genç ve yetişmiş insan kaynağımızı yitirdik.
300 bin civarı şehit ve onbinlerce yaralımız olduğu bilinmektedir.
Çanakkale Savaşı’nda Anadolu’nun hemen hemen her köyüne bir şehit veya gazi düşmüştür. Hatta öyleki İstanbul’daki bir çok lisenin savaşa katılan son sınıf öğrencileri bile bu savaşta şehit düşmüş, bir kaç yıl mezun verememiştir.
Bu savaştan sonra sağ kalıp evlerine dönen bir çok gazi asker, Paşa ünvanını alan Mustafa Kemal’in komutan olarak kahramanlığının ve adının tersiz olup dönen askerler aracılığı ile Sarı Paşa olarak Anadolu’ya yayılmasını sağlamıştır.(Bunlardan biride Arslanköylü Çolak Ali’dir).
Bu nedenledir ki Mustafa Kemal Paşa Samsun’a çıktığında, Anadolu Halkı Bağımsızlık Savaşında onun yurtseverliğini ve önderliğini tereddütsüz kabul edip, padişaha ve onu kullanan İngiliz emperyalizmine karşı, TBMM nin bağımsızlık( istiklal) mücadelesine tam destek vermiştir.
Mustafa Kemal’in Çanakkale savaştaki kahramanlığını ve 1917 Emek devrimine katkısını çok iyi bilen Rus Sosyal Demokrat Partisinin önderi Lenin’de , Mustafa Kemal’in emperyalizme karşı verdiği Bağımsızlık Savaşında (1919-1923) çok önemli silah ve mühimmat desteği vermiş, Aralof gibi seçkin Sovyet diplomat ve komutanlarını da Ankara’ya göndermiştir(Atatürk’de Taksim anıtında onların figürlerine yer verilmesini sağlayarak bu desteği ölümsüzleştirmiştir). SSCB de Lozan ve Montrö Anlaşmasında diplomatik yönden de Türkiye’yi desteklemiş ve iki Asyalı halkların önderleri (Lenin ve Atatürk) anti- emperyalist ve barış yanlısı ‘Emek ve Mazlum Milletler Dayanışması’nın temellerini atmıştır.
Başta Mustafa Kemal ATATÜRK olmak üzere Çanakkale Savaşlarına katılan tüm şehit ve gazilerimizi zaferin 109. yıldönümünde saygı ve minnetle anıyorum.