Malumunuz emekli aylıkları memur aylık artışlarına paralel altı ayda bir yapılıyordu. Artışlar, Ocak ve Temmuz aylarında altı aylık enflasyon farkı artı (Memursen ile imzalanan toplu sözleşme) refah payı şeklinde hesaplanıyordu.
Bu yöntem matematik olarak memurun ve dolayısıyla emeklinin aleyhinedir.
Neden mi?
Aylıklar, altışar aylık dönemlerde ayarlandığı ve enflasyonun ise sürekli, hergün yaşanan fiyat artışları olması nedeniyle, aylıklar Ocak ve Temmuz aylarında eşitlense veya bir iki puan üste taşınsa bile aylıkların ödendiği gün emekli (daha geniş olarak sabit gelirli) kaybetmeye başlıyor. Kayıp aşağıdaki şekilde, sari çizgi ile mavi çizgi arasındaki fark kadar olmaktadır. Emekli reel olarak sari çizginin altındaki küçük üçgenler (Şubat ve sonrasında yamuklar, altı ayda da toplam üçgen) kadar her ay fakirleşmektedir.
2023 yılında durum genel uygulamadan farklılaştırılmıştır. Emekli memur aylık artışları memur aylık artışlarından, aynı enflasyon ortamında yaşamıyorlarmış gibi ayrılmıştır. Memur emeklilerine %25 aylık artışı uygun görülmüştür. Bu artış farkı da Temmuz’un son günlerinde ödenmiştir.
Cumhurbaşkanlığı ve Genel Seçimlerin ardından Hazine ve Maliye Bakanı değiştirilince (Sn. Bakana göre irrasyonel politikalardan rasyonel politikalara geçilecekti), TCMB Başkanı da değiştirildi. Yeni Başkan, TCMB tarafından 2023 yıl sonu için %22 olarak açıklanan enflasyon beklentisini %163,6 artırarak %58’e (Bahsedilen enflasyon tabi ki TÜİK tarafından tahmin edilen enflasyon, ENAG veya İTO İstanbul Geçinme Endeksindeki artış değil)) çıkardıklarını açıkladı. Bunun anlamı, Temmuz dahil enflasyon her ay ortalama %5,85 olacak demektir. Grafikteki Temmuz’dan sonraki düz çizgi bu artışı göstermektedir.
Emekli aylıkları ise Ocak 2024’e kadar sabit kalacağına göre bu seneki yoksullaşma TÜİK rakamlarına göre bile bir hayli yüksek olacak demektir. Emekli, TÜİK rakamlarına göre yıl başına göre %20,9 oranında yoksullaşacak, yılbaşındaki tüketiminin ancak %79.1’ini tüketebilecektir.
Bu günlerde bazı media organlarında artışların altıaylık yerine yıllık yapılması önerilmektedir. Halbuki emeklinin sadece yaaşayabilmesi için artışların aylık yapılmasında büyük yarar vardır. Yıllık yapılacak ayaralamalar nedeniyle fakirleşme grafikte sarı eğri ile yatay eksen arasındaki kadar olacaktır.
Dün güneş enerjisi tamircisi geldi, “Allah kolaylık versin” diye de biz emekliler için dua etti. Çünkü o, “ürünlerime ve hizmetime zam yapmazsam sermayeyi kediye yüklerim”, “siz memurlar ve emekliler için sadece dua edebilirim” dedi.
[1] Gerçek olaylara dayalı “Başka Tanrı’nın Çocukları”, Marlee Matlin’ in ilk filmi. Randa Haines’ in filmi, Akademi ve Altın Küre ödülleri kazanmıştır